Mülakatlarda En Sık Karşılaşılan Hile ve Kopya Yöntemleri

Özellikle pandemi sonrası uzaktan işe alım süreçlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, mülakatlarda hile yapma ve kopya çekme girişimleri de endişe verici boyutlara ulaştı. HRD’nin bir araştırmasına göre adayların %50’si çevrimiçi işe alım testlerinde kopya çektiğini itiraf ediyor. 

İK uzmanlarının %68’i ise online mülakatlarda hile yapmanın yüz yüze görüşmelere kıyasla çok daha zor tespit edildiğini belirtiyor. 

Chatgpt, Gemini, Cursor ve Windsurf gibi yapay zekaların da sürece dahil olmasıyla işe alım süreçlerinin adil ve güvenilir olması giderek zorlaşıyor. Bu da şirketlere ciddi zaman ve kaynak kayıpları yaşatabiliyor. 

Online sınav güvenliği platformu QProctor’ın bu rehberinde işe alım sınavlarında ve mülakatlarında en çok karşılaşılan ve hile ve kopya yöntemlerine değineceğiz.

Teknik Sınavlar ve Kodlama Testlerinde Sık Karşılaşılan Kopya Örnekleri

Teknik sınavlarda adayların en sık başvurduğu kopya yöntemleri genellikle teknoloji desteklidir.

İnternetten Kod Çözümü Bulma

Kodlama mülakatlarındaki sorular genelde bilinen algoritma problemlerine dayandığı için adaylar soruyu doğrudan çevrimiçi aratarak hazır çözümleri bulup kopyalayabiliyor. Örneğin adaylar Stack Overflow, GitHub gibi platformlardaki kodları kopyala-yapıştır yaparak kendi kodlarıymış gibi sunabiliyor.

Başkasının Kodunu veya Çözümünü Kopyalamak

Adayın kendi yazmadığı kodu teslim etmesi mülakatlardaki en temel hilelerden biridir. Bazen aynı sınava giren adaylar birbirine kodlarını iletebiliyor ya da geçmiş yıllarda aynı soruya verilen yanıtları tekrar kullanabiliyorlar.

Yapay Zeka ile Kod Ürettirmek

Son dönemde adayların ekranlarında açık tuttukları ChatGPT, Claude, Cursor ve Windsurf gibi yapay zeka araçları kullanarak mülakattaki sorulara saniyeler içinde doğru yanıt verebiliyor.

Harici Yardım Alma (Proxy Kullanımı)

Bazı adaylar testi tek başına çözmek yerine bir arkadaşından veya uzmandan gerçek zamanlı yardım alıyor. Örneğin, aynı odada bulunup sessizce yönlendirme yapan bir yardımcı veya ekran paylaşımı üzerinden birlikte kod yazma gibi yöntemler kullanılıyor. Bu tarz proxy kullanımı, şirket açısından ciddi bir aldatmaca olup yakalanması zor olabilmektedir.

Sekmeler Arasında Geçiş Yaparak Araştırma

Test platformundan ayrılıp yeni tarayıcı sekmesinde Google araması yapmak, çevrimiçi kaynaklardan kopya çekmenin belki de en yaygın yoludur.

Teknik Sınavlarda ve Kodlama Testlerinde Kopya Nasıl Önlenir?

Online sınav ve mülakatların güvenliğini sağlamak için adayların kimliğini doğrulayıp web kamerası, ekran ve mikrofon kaydı, tarayıcı kilitleme, sekme/cihaz izleme ve yapay zeka destekli davranış analitiği gibi çoklu sinyalleri gerçek zamanlı ve sonradan inceleme ile birleştiren bütünleşik güvenlik sistemlerine “proktorluk” denir.

Sınav sırasında adayın davranışlarını izleyen proktor (gözetmen) araçları şirketler için önemli bir sınav ve mülakat güvenliği mekanizmasıdır. 

Bu gibi sınav güvenliği platformları yan sekme açmayı engelleme; kopyala-yapıştır aktivitelerini izleme, ekran görüntüsü alma ve webcam ile izleme gibi özellikleri sayesinde pek çok şüpheli hareketi yakalayarak hem caydırıcılık sağlar hem de hile tespiti için veri toplar. 

Şirketler, örneğin teknik mülakatlarda kodlama testlerini adayın web kamerası açık şekilde kaydederek adayın gerçekten kendisinin sınavı yaptığı ve yanında kimsenin yardım etmediğinden emin olabilir. Benzer şekilde, ekranın video kaydı da adayın başka program veya tarayıcı kullanıp kullanmadığını belgeleyerek sonradan inceleme imkanı verir.

Video Mülakatlarda En Çok Karşılaşılan Kopya Yöntemleri

Uzaktan çalışmanın yaygınlaşmasıyla birçok şirket artık mülakatlarını çevrimiçi platformlar üzerinden gerçekleştirmeye başladı. Fakat bununla birlikte kamera karşısındaki bir adayın gerçekten CV’deki kişi olup olmadığını teyit etmek ve görüşme sırasında dışarıdan yardım almadığından emin olmak ciddi bir güvenlik zaafiyeti olmaya başladı.

Örneğin FBI bile kendi ilanlarında online mülakatlarda bazı adayların yapay zeka destekli deepfake videolar kullanarak kendilerini başka biri gibi gösterdiğine dair uyarılar paylaşmıştır. 

Sahte/Kendisi Olmayan Adayla Görüşme (Proxy Mülakat)

Video mülakatlarda en sık karşılaşılan hile yöntemlerinden birisi; adayın sınava kendisi yerine başkasını dahil etmesidir. Yani video mülakata, başvuran kişi yerine başka biri girer. Hatta ElevenLabs ve Synthesia gibi ai destekli yüz/ses klonlama teknolojileriyle birlikte kötü niyetli kişiler seslerini değiştirerek bir başkasının kimliğine bürünebilmektedir. Daha sık rastlanan bir senaryo ise adayın kulaklık aracılığıyla odada bulunmayan birine soruları dinletip cevapları dikte etmesidir. Bu hile yönteminde adayalar; duyduklarını tekrar ederek sanki kendi yanıtıymış gibi sunmaktadır.

Kameranın Göremeyeceği Noktadan Gelenler Yardım ve İşaretler

Video mülakatlarda en çok yaşanan kopya yöntemlerinden bir diğeri; adayların kamera açısının dışına çıkması ve daha önce bir yere yazdığı notlardan veya odada saklanan ikinci bir kişiden yardım almasıdır. Örneğin ekranın yanına yapıştırılmış not kağıtları veya monitörün hemen dışında duran bir tablet/telefon, adayın kopya çekerek cevap vermesini sağlayabilir. Göz hareketleri sürekli kameradan uzaklaşıp yanlara kayıyorsa, bir şeyleri okuyor olma ihtimali yüksektir.

İkinci Cihazla Bilgi Edinme

Görüşme sırasında ana cihaz dışında bir akıllı telefon, tablet veya ikinci bir monitör üzerinden bilgi aramak da yaygın bir kopya yöntemidir. Aday, kamerada doğrudan baktığı ekranı mülakat için kullanırken, hemen yanında açık duran başka bir ekrandan Google/ChatGPT araması yapabilir veya birinden destek alabilir. Özellikle teknik mülakatlarda bazı adayların kod yazarken diğer ekranda IDE, Cursor, Windsurf, ChatGPT, Claude veya Stack Overflow açtığı durumlar görülebilmektedir. Yani çoklu cihaz kullanımı video mülakatların güvenliği için en büyük risklerden birisidir.

Yapay Zeka Destekli Anında Cevap

Videolu sınavlarda başvurulan bir diğer kopya yöntemi ise sorular için gerçek zamanlı olarak yapay zekaya danışmaktır. Örneğin aday, kendisine sorulan bir mülakat sorusunu hızlıca ChatGPT’ye yazarak gelen cevabı kulağına takılı bir kulaklıkla dinleyebilir veya metinden okuyabilir.

Teknik Hileler ve Mazeretler

Adaylar, zor bir soru geldiğinde kasıtlı olarak teknik sorun numarası yapabilmektedir. Örneğin tam zor bir soru sorulduğunda bağlantı sorununu bahane edip görüşmeyi bölerek cevabı hazırlamak için zaman kazanabiliyor. Yani kamerayı donmuş gibi gösterme, mikrofonun aniden bozulduğunu iddia etme gibi “işgüzar” teknik numaralara sıkça rastlanmaktadır.

Video Sınavlarda ve Mülakatlarda Kopya Nasıl Önlenir?

Adaylar video mülakatlarda kopya çekmek için nasıl teknolojiye başvuruyorsa kurumlar da kopyayı önlemek için teknolojinin nimetlerinden faydalanabilir.

Kimlik Doğrulama Teknolojileri Kullanın

Görüşmeye katılan kişinin gerçekten başvuruyu yapan aday olduğunu teyit etmek için gelişmiş kimlik doğrulama adımları uygulanabilir. Örneğin, mülakat öncesinde adaydan fotoğraflı bir kimlik belgesini göstermesi istenebilir ve görüşme platformları yüz tanıma teknolojisiyle ekrandaki kişi ile kimlik fotoğrafını eşleştirebilir. Benzer şekilde ses biyometrisi de kullanılarak adayın sesi önceden kayıtlı bir örnekle karşılaştırılabilir. Bu sayede hem başkasının yerine mülakata girme riski hem de sonradan deepfake video montajları ekleme girişimlerini önleyebilirsiniz.

Ekran Kilidi, İkinci Ekran Engeli ve Kopyala-Yapıştır Blokajı Sunan Platformlar Kullanın

Zoom veya Teams gibi genel amaçlı platformlar yerine, işe alım için özelleşmiş güvenli sınav ve mülakat platformları kullanarak kopya risklerinin önüne geçebilirsiniz. Örneğin bazı güvenli sınav ve mülakat sistemlerinde Lockdown Browser modu bulunur ve bu özellik aktif olduğunda aday görüşme ekranından çıkıp başka bir uygulamaya geçemez. Ayrıca klavye ve fare hareketleri dışında bir etkinlik algılanırsa (örn. ekran değişimi), sistem bunu kaydeder veya uyarı verir. 

Yine bu platformlar, çevre taraması özelliğiyle görüşme öncesinde veya gerektiğinde adaya kamerayla 360° oda gösterimi yaptırabilir. Böylece odada ikinci bir kişi, duvarda kopya notları veya masa üstünde yasaklı cihazlar olup olmadığı denetlenebilir. İlaveten, çoklu cihaz algılama teknolojileri sayesinde görüşme sırasında adayın sistemine yeni bir cihaz bağlandığında (ör. ikinci bir ekran, farklı bir mikrofon) anında tespit edilerek görüşmeci bilgilendirilebilir.

Dikkat ve Davranış Analizi Yapın

Teknik araçlar kadar, sınav ve mülakatı gözlemleyen kişinin “uyanık” olması da çok önemlidir. Nitekim deneyimli mülakatçıların, hileye işaret eden bazı davranışsal ipuçlarını tanıması beklenir. Örneğin adayın gözleri sürekli ekran dışında bir noktaya kayıyorsa veya yanıt vermeden önce anormal derecede uzun süre duraksıyorsa, bu bir “red flag” olabilir. 

Ayrıca aday soruya cevap verirken sık sık sesini kapatıp karşı tarafa bir şey dinler gibi yapıyorsa (örn. her soruda “mikrofonumda sorun oldu” diyerek sessize alıp birkaç saniye sonra cevaplaması), kulaklıkla birinden yardım alıyor olabilir. Bu nedenle sınav ve mülakat gözlemcileri; gözlem becerilerini kullanarak adayın beden dilini, tonlamasını, tutarsızlıklarını analiz etmesi gerekir.